Projecten

De zorgzame stad

 

Versnelde actie in wonen en zorg

 

‘We willen hetzelfde, maar als puntje bij paaltje komt, lukt het toch vaak niet om het voor elkaar te krijgen’, verzucht een beleidsmedewerker van een zorgorganisatie. Net als andere professionals is ze het zat dat nieuwe initiatieven rond wonen en zorg voor senioren zo lastig – en vooral zo langzaam – te realiseren zijn.

Op verschillende beleidsniveaus zien betrokkenen de urgentie in van het vraagstuk. Onze samenleving heeft te maken met vergrijzing, woningtekorten en veranderende ideeën over wat ‘goed oud worden’ inhoudt. Maar het gedeelde gevoel van urgentie leidt nog niet tot versnelde actie. Dit komt door verschillen in belangen en perspectieven, zoals denken in ‘stenen’ versus ‘mensen’, en korte- versus langetermijnvisie. Ook hebben veel partijen een afwachtende houding en vindt weinig onderling leren plaats. In dit project gaan we met een netwerk van change makers aan de slag om samen verandering en versnelling te bewerkstelligen.

 

Het project bestaat uit:
• Casestudy: We zoomen in een kwalitatief verkennend onderzoek in op twee cases waarin zorgorganisaties, woningcorporaties, gemeenten en belangenorganisaties voor ouderen samen optrekken om tot doorbraken te komen. Wat zijn kritieke momenten voor vertraging en versnelling?
• Community of Practice: Gericht op versterking van en onderling leren binnen het netwerk van innovatieve doeners en het overdraagbaar maken van inzichten naar een breder publiek, door samen te werken aan een Roadmap ‘Versnelde actie in wonen en zorg’.

 

Ik ben vanuit De Haagse Hogeschool projectleider van het onderzoek. We werken samen met praktijkpartners vanuit woningcorporaties, brancheorganisaties, een mkb-partner, gemeente, zorginstelling en een universiteit. Het is een eenjarig onderzoek gericht op verkennend onderzoek en netwerkvorming, gefinancierd vanuit de KIEM-MV regeling van Regieorgaan SIA. De looptijd van het onderzoek is januari-december 2025.

 

 

Lokale participatie

 

Hoe ontwerp en organiseer je een burgerberaad op een goede en effectieve manier?

 

Deze vraag staat centraal in het tweejarige onderzoek Duurzame burgerberaden: Ontwerpprincipes voor participatieprofessionals. Diverse gemeenten hebben de afgelopen jaren een of meerdere burgerberaden georganiseerd. Dat wil zeggen: zij hebben een gelote groep burgers gevraagd samen na te denken over een complex vraagstuk (zoals duurzaamheid) en te komen tot gezamenlijke adviezen. Burgerberaden zijn volgens velen een verrijking van de lokale democratie. Maar het goed organiseren ervan is niet gemakkelijk. Het kost veel tijd en geld en het is belangrijk dat er ook echt wat met de adviezen van burgers gedaan wordt. Anders krijgen zij het gevoel dat er (weer) niet naar hen geluisterd wordt en komt het vertrouwen in de overheid (verder) onder druk te staan.

 

Daarom dit onderzoek, waarin we gemeentelijke participatieprofessionals helpen met het maken van onderbouwde keuzes op het vlak van: loting en representativiteit (van dit werkpakket ben ik de projectleider); de rol van experts; doorwerking van adviezen in beleid; de verbinding van een burgerberaad met de rest van de (lokale) samenleving.

 

Het onderzoek staat onder leiding van Christine Bleijenberg. Verder werken vanuit De Haagse Hogeschool o.a. Juliet van Viersen en Hasse van der Veen mee. In samenwerking met de Hogeschool van Amsterdam en diverse praktijk- en kennispartners. Blogs over het onderzoek zijn te vinden op de website van Kennisknooppunt Participatie. 

 

Het onderzoek is mogelijk gemaakt door een subsidie vanuit de RAAK-Publiek regeling van Regieorgaan SIA.

  

Motieven van niet-stemmers bij gemeenteraadsverkiezingen

 

De opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2022 lag historisch laag. Hoe kunnen we die lage opkomst verklaren en wat kan er aan gedaan worden om de betrokkenheid tussen burgers en lokale politiek te versterken?

 

Vanuit EMMA deed ik hier onderzoek naar, in samenwerking met o.a. Christine Bleijenberg van De Haagse Hogeschool en Hans Vollaard van Universiteit Utrecht. We doen verdiepend kwalitatief onderzoek: straatgesprekken met bewoners, diepte-interviews met sleutelfiguren en groepsgesprekken over handelingsperspectieven. Vooral straatgesprekken zijn een goede manier gebleken om in gesprek te komen met niet-stemmers. Veel niet-stemmers zijn niet zo geïnteresseerd in de (lokale) politiek en/of staan daar negatief tegenover. Zij zitten meestal niet te wachten op een lange vragenlijst of een groepsgesprek ergens in een zaaltje. 

 

We hebben voor het Ministerie van BZK in 2022 verdiepend kwalitatief onderzoek gedaan in vijf gemeenten (en daarbinnen soms specifieke wijken) met een lage opkomst: Almere-Poort, Den Haag-Laakkwartier en Spoorwijk, Den Helder, Oldambt en Weert. De resultaten staan beschreven in een rapport, een hoofdstuk en een artikel.

 

Daarna hebben we voor de gemeenten Rotterdam en Den Haag verdiepend onderzoek gedaan in meerdere wijken. De rapportages zijn in het najaar van 2023 verschenen.

 

Samen met bewoners de buurt verbeteren

 

In verschillende wijken en buurten in grote steden spelen wicked problems, complexe problemen waarbij er geen overeenstemming is over wat de oorzaken en oplossingen zijn.

 

In Den Haag werken ambtenaren op wijk- en straatniveau samen met professionals, ondernemers en bewoners aan problemen rond fysieke en sociale leefbaarheid. Hoe ervaren met name bewoners deze samenwerking? Hoe voelen zij zich betrokken bij de uitvoering? En zien zij al resultaten?

 

In opdracht van de gemeente Den Haag deden De Haagse Hogeschool, Movisie en Platform31 hier in 2022 onderzoek naar. De bevindingen zijn gepresenteerd in een rapport en een kort artikel. In 2023 hebben we met medewerkers van diverse gemeenten een 'share & learn' bijeenkomst gehouden, om van het onderzoek en elkaars ervaringen te leren.

 

 

Diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid

 

Gelijke kansen voor kinderen: gezinsconsulenten als brug tussen school en thuis

 

Op scholen in Leiden, Katwijk en Leiderdorp werken sinds het najaar van 2022 gezinsconsulenten. Hun rol is om ouders, scholen en de wijk meer met elkaar te verbinden. Om zo gezamenlijk de ontwikkeling van kinderen te stimuleren en gelijke kansen te creëren.

 

In dit onderzoek kijken we hoe gezinsconsulenten deze verbindingen leggen en wat er voor nodig is om dit zo goed mogelijk te doen. We doen dit door middel van leernetwerken. Een leernetwerk is een groep van professionals uit verschillende domeinen die samenkomen om ervaringen uit te wisselen en te reflecteren op hun eigen rol en de samenwerking met anderen. Vanuit het onderzoek begeleiden we deze leernetwerken en doen we aanvullend onderzoek door middel van observaties en interviews.

 

Het onderzoek staat onder leiding van Suzanne Rutz en liep van 2022 tot het najaar van 2023. Lees hier het rapport (inclusief korte samenvatting).

 

Inclusieve werkomgeving voor professionals

 

De Haagse Hogeschool vindt diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid zeer belangrijk. We willen onze studenten goed voorbereiden op hun toekomstige werkomgeving. Een werkomgeving waarin mensen, en dus ook collega’s en klanten/cliënten, op vele manieren van elkaar verschillen. Dat maakt het werken met anderen leuk en interessant. Helaas gebeurt het ook dat mensen zich niet thuis voelen op de werkvloer of dat zij worden buitengesloten. Vanwege hun kleur, gender, culturele achtergrond, religieuze achtergrond, seksuele oriëntatie, leeftijd en/of beperking. Hoe ga je daarmee om als direct betrokkene, als collega, en als organisatie?

Om huidige en toekomstige publieke professionals beter te leren omgaan met vraagstukken op dit gebied, ontwikkelen we met een team van onderzoekers en docenten van De Haagse Hogeschool een minor over diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid op de werkvloer. Om de minor goed te kunnen opstellen, hebben we onderzoek gedaan naar de ervaringen en behoeften op dit gebied (diepte-interviews, een enquete onder alumni, reflectiesessies met verschillende belanghebbenden).

 

Het onderzoek is uitgevoerd door Kenniscentrum Governance of Urban Transitions (onderdeel van De Haagse Hogeschool), in samenwerking met onderzoeksbureau EMMA - Experts in Media en Maatschappij. Looptijd project: 2022-2024. Lees meer over het onderzoek en de minor op EMMA.nl. 

 

 

Waar wil jij oud worden?

  

Naar verantwoorde rebellie: nieuwe woonvormen voor ouderen

 

Door het sluiten van verzorgingshuizen en de nadruk op langer thuis wonen is er een groeiende groep ouderen die tussen wal en schip valt. Ze zijn 'te goed' voor het verpleeghuis, maar willen of kunnen niet meer zelfstandig thuis wonen. Dit vraagt om nieuwe initiatieven op het gebied van wonen en zorg. Samen met Katja Rusinovic, Joost van Hoof en Zsuzsu Tavy van de Haagse Hogeschool heb ik onderzoek gedaan naar rebelse nieuwe initiatieven die een antwoord bieden op dit vraagstuk.

 

Het gaat om ondernemers die het net even anders doen en niet bang zijn daarbij buiten de lijntjes te kleuren. Vaak lopen ze daarbij wel tegen wet- en regelgeving aan die in het leven is geroepen om kwaliteit van wonen en zorg te bewaken, maar ook belemmerend kan werken. Het is zoeken naar 'verantwoorde rebellie': het anders doen, maar wel op verantwoorde wijze. Dit project heeft tot doel huidige en toekomstige ondernemers te helpen bij het opzetten en uitwerken van hun initiatief. Omgang met regelgeving en het organiseren van participatie van ouderen spelen hierbij een centrale rol.

 

Dit onderzoek werd uitgevoerd in 2019-2022 aan de Haagse Hogeschool, met als belangrijke onderzoekspartners ESHPM en MKB-partijen. Voor dit onderzoek is een RAAK-MKB-subsidie ontvangen van Regieorgaan SIA.

 

Groepswonen voor ouderen

 

Het klinkt als een ideale uiting van de participatiesamenleving: woongroepen voor en door ouderen die samen activiteiten ondernemen, op elkaar letten en elkaar zo nodig ondersteunen. Wat zijn de ervaringen van ouderen die groepswonen? Samen met Katja Rusinovic (De Haagse Hogeschool) en een groep studenten van de HHS en ESHPM heb ik onderzoek gedaan naar verschillende woongroepen in Den Haag, Rotterdam en Deventer. In het onderzoeksrapport en de infographic bespreken we de voor- en nadelen van groepswonen. Ook gaan we in op de governance van woongroepen: welke stedelijke en landelijke partijen zijn erbij betrokken en zien zij groepswonen ook als de ultieme oplossing voor 'ageing in place'?

 

Dit onderzoek vond plaats in 2018-2019, in samenwerking met Centrum Groepswonen Den Haag.

 

 

De maatschappelijke impact van corona

 

Eind maart 2020 werd ik door een van mijn promotoren, Godfried Engbersen, gevraagd mee te werken aan een grootschalig onderzoek naar de maatschappelijke gevolgen van de corona-uitbraak. In samenwerking met allemaal nieuwsgierige onderzoekers groeide het uit tot een door ZonMw gefinancierd meerjarig project. Het onderzoeksteam bestond uit Erasmus Universiteit Rotterdam, De Haagse Hogeschool, Vrije Universiteit Amsterdam, Kieskompas, LUMC - Campus Den Haag, Gemeente Rotterdam, Gemeente Den Haag, VNG. Er zijn vier metingen gedaan: april, juli en november 2020 en maart 2021.

 

Op basis van dit onderzoek verschijnen uitgebreidere rapportages, korte infographics, de podcast Studio Corona en wetenschappelijke artikelen. Ook droegen de onderzoekers van dit project regelmatig bij aan webinars en online kennisfestivals en ontmoetingscafés. Zie voor alle publicaties en mediaberichtgeving: www.impactcorona.nl.

 

 

Inwonende buitenlandse zorgverleners

 

In landen als Duitsland en Italië is het al heel gewoon, en in Nederland hoor je er ook steeds vaker over: zorgverleners uit Midden- en Oost-Europa die inwonen bij ouderen en 24-uurszorg bieden. Samen met Barbara Da Roit deed ik in 2013 aan de UvA verkennend onderzoek naar dit onderwerp. We analyseerden websites van aanbieders van 'zorg-au-pairs' en interviewden managers van organisaties. In 2016 heb ik dit onderwerp opnieuw opgepakt met een aantal studenten van de opleiding Health Care Management (ESHPM). We hebben toen ook met de migrantenzorgverleners zelf gesproken. Zie het rapport Kwetsbaar, en dan? over hoe migranten en organisaties omgaan met risico's die verbonden zijn aan inwonende zorgverlening. En een blog hierover op Sociale Vraagstukken: Migrantenzorgwerkers in Nederland: Mythes ontkracht.

 

 

Vrijwilligers in zorg en welzijn

 

Inzet vrijwilligers bij reclassering

 

Vrijwilligers worden steeds vaker ingezet bij het ondersteunen van ex-delinquenten. Samen met Hanna van Dijk, Bert de Graaff en Katja Hop heb ik vijf organisaties onderzocht die vrijwilligers inzetten bij reclasseringscliënten. Welke rollen vervullen vrijwilligers? Waar moeten organisaties op letten in hun vrijwilligersbeleid? En wat betekent de inzet van vrijwilligers voor de rol van professionals? In het onderzoeksrapport bespreken we de dilemma's die het werken met vrijwilligers bij reclassering met zich meebrengt. En we bespreken succesfactoren waar andere organisaties van kunnen leren.

 

Op basis van het onderzoek verschenen een rapport en een infographic. Dit onderzoek is uitgevoerd in 2018-2019 bij ESHPM, in opdracht van 3RO (de drie reclasseringsorganisaties in Nederland).

 

Kunnen we dat (niet) aan vrijwilligers overlaten?

 

Bij zorg- en welzijnsorganisaties worden taken van beroepskrachten in toenemende mate overgedragen aan vrijwilligers. Of het nu gaat om buurthuizen, speeltuinen of verpleeghuizen. Maar zijn er ook grenzen aan wat vrijwilligers kunnen en willen doen? En wat zijn de gevolgen van vrijwillige inzet voor vrijwilligers, professionals en cliënten? Dit onderzocht ik samen met Evelien Tonkens, Loes Verplanke, Suzanne Roggeveen, Jan Willem Duyvendak, Barbara van der Ent en Monique Verhoeven. Het thema is nog altijd actueel en op basis van het onderzoeksrapport word ik regelmatig gevraagd voor het geven van presentaties en advies.

 

Dit onderzoek is uitgevoerd in 2012-2014 bij de Universiteit van Amsterdam, door een consortium waaraan onder andere ministeries, gemeenten, zorgorganisaties en kennisinstituut Platform31 deelnamen.

 

 

Regeldruk en regelruimte in de ouderenzorg

  

Het komt regelmatig terug in de media: het vraagstuk van regeldruk in de zorg. Hoe kunnen zorgverleners nu persoonlijke aandacht bieden aan cliënten en patiënten, als ze voortdurend hun activiteiten moeten registreren? Er zijn diverse initiatieven die de administratielast proberen terug te dringen. In het programma Waardigheid & Trots was er aandacht voor deze initiatieven.

 

Samen met Hester van de Bovenkamp, Annemiek Stoopendaal en Roland Bal heb ik onderzoek gedaan naar verpleeghuizen die meer regelruimte proberen te creëren. Dit doen ze bijvoorbeeld door middel van een 'rode knop' waarmee medewerkers onnodige regels kunnen melden.

 

In het onderzoeksrapport pleiten we voor het vervangen van een regelreflex door een spiegelreflex: oplossingen niet zoeken in nog meer regels, maar in het elkaar en jezelf een spiegel voorhouden. Door met elkaar de discussie aan te gaan over het nut van regels en de mogelijkheid om regels te veranderen of zelfs af te schaffen, komen management en werkvloer vaak nader tot elkaar.

 

Dit onderzoek is uitgevoerd in 2017-2018 door ESHPM en werd gefinancierd vanuit het programma Waardigheid & Trots.